FİLTRASYON

     Akvaryumlarda en temel sistem filtrasyondur.  Organik yükü hafifletmede, suyun temiz ve berrak olmasını sağlamakta, zehirli atıkların daha zehirsiz maddelere dönüştürülmesinde ve gerektiğinde istenmeyen maddeleri ortamdan uzaklaştırmada büyük rol oynar.  Filtrasyon için çok çeşitli filtre sistemleri ve filtrasyon malzemeleri bulunmaktadır.  Bu donanım ve malzemelerin hangilerinin ne zaman kullanılacağı oldukça önemlidir.  Bitki tanklarında uygun sirkülâsyon akvaryum suyunun saatte 2–4 kez çevrilmesidir.  Daha düşük veya yüksek sirkülâsyonlar bitkilerin besin alımını etkiler ve dengede bozulmalara yol açar.  Aynı zamanda düşük sirkülâsyon suyun yeterince filtre edilmemesine yol açar ve su kalitesini ciddi biçimde bozabilir.  Her zaman kaliteli filtre satın almak çok daha ekonomik bir çözümdür.

1- Dış Filtreler: Bitki tanklarında en yüksek verimin alınabileceği filtrelerin başında gelirler. Hacimleri geniş olduğundan birçok malzemeyi aynı anda kullanma avantajı sağladıkları gibi daha zor kirlenir ve tıkanırlar.  İyi biyolojik ve mekanik filtrasyon sağlarlar. Ayrıca istendiğinde kimyasal filtrasyonda yapabilirler.  Filtrasyon özelliği tamamen içine koyacağınız malzemeler ile ilişkilidir. İyi bir bitki tankı için dış filtreler vazgeçilmezdir.
 

Örnek dış filtre hazırlanışı: 

a)  -Elyaf                             b)   - Elyaf
     - Biyolojik süngerler             - Biyolojik malzemeler (Siporax, Matrix gibi)
     - Elyaf                                   - Elyaf
     - Seramik boncuklar              - Seramik boncuklar

c) - Elyaf                             d)    - Biyolojik sünger
    - Biyolojik malzemeler           - Elyaf 
    - Biyolojik sünger                   - Seramik boncuklar
     - Elyaf

2- İç Filtreler: Akvaryumun içine yerleştirilen ve çok çeşit boy ve modelde bulunabilen en yaygın filtrelerdir.  Mekanik filtrasyon yaparlar.  Biyolojik ve kimyasal filtrasyon yapan filtrelerde mevcuttur. İçine konulan malzemeler değiştirilerek filtrelerin işlevleri farklılaştırılabilir.  Bitki tankları için çok yeterli değillerdir.  Çabuk kirlenirler ve sık sık temizlenmeleri gerekir.  Bu nedenden dolayı iyi biyolojik filtrasyon yapamazlar.  Ancak dış filtrenizin yetersiz kaldığı durumlarda destek amaçlı kullanılabilirler. Çok küçük tanklarda kullanımları uygundur.  Kısa süreli mekanik veya kimyasal filtrasyon amaçlıda kullanılabilirler. 

3- Şelale Filtreler:  Akvaryuma dıştan asılarak kullanılan filtrelerdir.  Genel olarak mekanik filtrasyon yaparlar.  İç filtrelerden özellikleri çok farklı değildir.  Sadece akvaryum içinde yer kaplamazlar ve akıntı yaratmazlar.  Küçük tanklarda kullanılabilirler.  Büyük tanklar için yeterli filtrasyonu sağlayamazlar.

4- Sump:  Alt sistem olarak da adlandırılır.  İyi ve geniş bir filtrasyon alanı sunar.  Kullanımı ve filtrasyonu doğru kurulduğunda oldukça iyidir.  Fakat suyun hava ile temasını gereğinden fazla arttırdığı için CO2 gazının sudan dışarı atılmasına neden olur.  Bu nedenden dolayı bitki tanklarında kullanımı çok zordur.  Bitki tanklarında önerilmeyen bir filtrasyon sistemidir. Yüksek miktarda su hacmi olduğundan akvaryumun toplam su hacmini  yükseltir.

 

5- UV Sterilizatörleri:  UV ışını veren özel bir lambaya sahip çeşitli şekillerde bulunabilen filtre ekipmanıdır.  İçinden geçen sudaki tüm canlı organizmaları yok eder.  Akvaryumun sağlıklı ve suyun temiz kalmasına yardımcı olur.  Oldukça pahalı ekipmanlardır.  Ucuz modellerin performansları sınırlıdır.  Bitki tanklarında kullanımı çok tavsiye edilmese de balıkları korumak ve algea oluşumunu engellemek amaçlı kısa süreli kullanılabilir.

6- Reverse Osmosis:  Saf su üretmek amacı ile kullanılan bir cihazdır.  Suda bulunan tüm maddeleri ve organizmaları tutar.  Bitki tanklarında kullanılan bir sistemdir.  Fakat hem pahalı hem de yüksek su harcama maliyeti ile pek ekonomik sayılmaz.  Bu sistem kullanıldığında bitkilerin ihtiyaç duyduğu normalde sularda bolca bulunan kalsiyum ve magnezyum gibi maddelerinde suya uygun oranda eklenmesini gerektirir.  İyi yönlerine bakacak olursak su ile gelebilecek algea, toksik maddeler ve zararlı organizmaların akvaryuma girişini engeller.  Su saf olduğundan tüm besin değerlerinin istediğimiz düzeye getirilmesine imkân verir. 

7- Su Filtreleri:  Birçok marka altında bulabileceğiniz ürünlerdir.  Şehir suyunu klor ve tortulardan arındırmak amacı ile kullanılır.  Çok çeşitli şekillerde ve özellikte ürün bulunmaktadır.  İçi aktif karbon ile doldurulmuş olan filtreler klor arıtımı yaparlar.  İçinde tortu tutucu olanlar ise su ile gelebilecek partikülleri tutarlar.  Şehir suyunun akvaryumlarda direk kullanımı için oldukça yararlıdırlar.  Bu sayede akvaryuma koyacağımız suyu dinlendirmeye gerek kalmaz.  Su tamamen klordan arınmış olarak bu filtreden çıkar ve akvaryuma doldurulabilir.  Dikkat edilmesi gereken bir konuda bazı bölgelerde klor oranının çok yüksek olmasıdır.  Tek bir karbon filtre yeterli olmayabilir. Bu durumlarda 2–3 karbon filtre birbirine bağlanarak suyu içinden daha yavaş geçirerek su arındırılabilir.  Ayrıca suyu yumuşatmak için bu filtrelere reçinede ilave edilir.  Reçine kullanımı sağlıklı değildir.  Reçine sudaki magnezyum ve kalsiyumu tutarak yerine suya sodyum verir.  Suda yüksek oranda sodyum artışı meydana gelir.  Yüksek sodyum artışı bitkiler ve canlılar için iyi değildir. 

Filtrasyon Malzemeleri:  Çok çeşitli malzemeler satılmaktadır ve genel olarak tam ne zaman kullanılmaları gerektiği konusunda hep bir kararsızlık vardır.  Bu firmalar sitelerinde her tür malzemenin bir arada kullanılmasından bahsetse de birçok filtre malzemesinin sürekli kullanımı uygun değildir.  Bu malzemeler çoğu zaman vaat ettiği etkiyi ve performansı sağlayamayabilir. 

a) Elyaf:  Filtrasyonda kullanılan en temel malzemedir.  Mekanik filtrasyon sağlar. Artık maddeleri ve partikülleri tutar.  Elyaf bir kullanımlıktır, yıkanıp tekrar kullanılması uygun değildir.  Birçok firmanın ürünü kullanılabilir.  Ayrıca döşemecilerden ucuza alacağınız elyaflarda aynı işi rahatlıkla görür.  Çok kalın olmayacak şekilde filtrenin bir veya iki katmanında kullanılabilir.

b) Biyolojik Malzemeler:  Çok çeşitli biyolojik malzeme bulmak mümkündür.  Bu malzemelerin hemen hepsi yeterli biyolojik filtrasyonu sağlayabilirler.  Fakat performansı ne kadar iyi olursa biyolojik filtrasyon o kadar artar ve zehirli atıklar çok daha hızlı dönüştürülürler.  En iyi biyolojik filtrasyon malzemesi iri gözenekli süngerlerdir.  Ayrıca akvaryumcularda satılan mavi süngerler özellikle çok iyi performans sunarlar.  Tıkanmazlar ve çok geniş bir bakteri yüzeyine sahiptirler.  Bunun dışından özel üretilmiş bazı malzemeler vardır (Sera Siporax, Seachem Matrix, Eheim Efisubsrat gibi).  Bu malzemeler çok geniş bir yüzey alanına ve mikro kanallara sahiptir.  Yeterli biyolojik filtrasyon sağlamalarına rağmen çok etkili değillerdir.  Kolay tıkanırlar ve bakteri alanları kısa sürede büyük ölçüde azalır.  Zor temizlenirler ve temizleme işlemlerinde büyük ölçüde bakteriler zarar görür.  Kullanımı tercihe bağlıdır ama en iyi sonuç biyolojik süngerler ile alınır.  Bu malzemeler dikkatli temizlenmeli uygun sıcaklıkta klorsuz su ile nazikçe temizlenip filtreye kısa zamanda geri yerleştirilmelidirler. 

c) Seramik Boncuklar: Seramikten yapılmış küçük yüzük şeklinde parçalardır. Bunlar filtrenin en alt katmanında kullanılırlar. Kaba artıkları tutarlar ve filtre içindeki sirkülâsyonu dengelerler. Çok uzun ömürlü ve kolay temizlenebilen bir malzemedir. Birçok marka altında satılan kaliteli ürünler mevcuttur. 

d) Aktif Karbon: Sudabulunan kimyasal maddeleri tutma özelliğine sahiptir.Özellikle balık hastalıklarında kullandığımız ilaçların arındırılmasında kullanılır. Şehir suyunda bulunan kloru arındırmada kullanılır. Bitki tanklarının kurulum aşamasında fosfat ve nitrat gibi maddelerin ortamdan uzaklaştırılması için kullanılabilir. Sürekli olarak filtrasyonda kullanılması uygun değildir. Kullanılmış aktif karbon tekrar kullanılmaz. Bir süre sonra içine hapsettiği tüm maddeleri geri bırakmaya başlar bu durum ciddi problemlere neden olur.

e) Fosfat, Nitrat, Amonyak vb... Tutucu Malzemeler: Tank kurulumunda çok işe yarayan malzemelerdir. Bitkiler ortama adapte oluncaya kadar oluşan maddeleri tutarlar. Sadece kurulum sürecinde kullanılmalıdırlar. Normalde bitki tanklarında kullanılmaları uygun değildir. Bitkiler için gerekli besinleri tuttuklarından bitki gelişimini olumsuz etkilerler. Belirli bir kullanım süreleri vardır. Akvaryumda meydana gelebilecek dengesizliklerde (örn. yüksek nitrat veya fosfat artışı) kısa süreli olarak kullanılmaları uygundur.

f) Torf: %100 doğal bir malzemedir. Ph değeri düşük bir yapıdadır. Humik asit gibi bitki gelişime katkıda bulunan bazı maddeler içerir. Genellikle CO2 sistemi olmayan tankların filtrasyon sistemine eklenerek ph düşüşü sağlanır. İçerdiği maddeleri yavaş bir şekilde suya bırakması kullanımını kolaylaştırır ve ömrünü uzatır. CO2 verilen tanklarda filtre sisteminde kullanımına gerek yoktur. Suyu yumuşatmak içinde kullanılır. Akvaryum için hazırlanmış olanları kullanmak çok daha güvenlidir. Çeşitli akvaryum firmaları tarafından satılmaktadır. Çiçekler ve saksı bitkileri için satılan torflar kullanılmamalıdır. Bu torflar yeterince saf değildir ve böceklenmeyi engelleyici kimyasallar ve ilaçlar içerebilirler. Torf kullanırken önce az miktar ile başlanması ve zamanla yetmez ise filtredeki miktarının artırılması doğru olacaktır. Torfun içindeki maddeleri hemen serbest bırakması biraz zaman alır. Eğer yeterli olmadığını düşünüp erkenden fazlaca torf ilavesi yapılır ise ph seviyesi çok düşebilir.